- Jens Friis
AS Cannes en Nice nog skaars speldepuntstippels is, kan jy al die Îles de Lérins haarfyn uit ’n vliegtuigvenster eien.
Nie omdat die eilande, Île Ste Marguerite en Île Ste Honorat, groot is nie (dis kleiner as Robbeneiland), maar met hul kleed van bloekoms en denne is dit heeltemal anders as die dig beboude Franse Riviera.
Dis dus net ’n wonder dat dié eilande deur die jare ontsnap het aan ontwikkeling, want grond is só duur dat die aanloopbaan by Nice binne-in die Middellandse see gebou is.
In die naburige Cannes roskam fliekresensente nuwe uitreikings, maar op die Îles de Lérins gaan die lewe grootliks voort soos in die dae toe The Man in the Iron Mask hier aangehou is.
Hoewel dié eilandgroep wêrelde verwyder is van Cannes se roesemoes is dit nie ’n dagreis ver nie, maar eerder ’n sabbatsreis. Terloops, ’n sabbatsreis (Handelinge 1:12) is so ver as wat ’n Jood volgens die Joodse voorskrifte op ’n Sabbatdag kon reis, sowat 880 m.
Dié eilande is dus die ideale plek om vir ’n dag die druk van die Franse Riviera agter te laat en net te gaan niks doen.
Hier is só min mense dat jy moontlik ’n strandjie – of beter, ’n seegrot – vir jouself sal kan uitsnuffel. Kyk dan met genoegdoening hoe die lewe voortgaan in Cannes terwyl jy jou voosgestapte voete lawe in die deursigtige waters van die Mediterreense See. Bak in die son. Bekyk ’n rysmier wat manhaftig alleen ’n seewier probeer huis toe dra. Of swem saam met sebra-agtige vissies.
Die spyskaartjie van ons middagmaal het slegs bestaan uit ’n blokkie roquefort, rosyntjies en ’n rosé, want die enigste winkeltjie was dié dag toe.
Baie voetpaaie sny deur dié twee eilande. Veral op hul rûens is dit ruier en kan jy feitlik pal onder ’n blaredak stap. Tog is hier weinig grondbedekkers en herinner dit nogal aan die Weskus.
’n Omie vertel dat daar in dié eilandparadys ook geen slange is nie. Die ergste waarvoor jy moet uitkyk, is glo spinnekoppe.
Hy is deurtrek van rumatiek en begin gesels van sy stoep af toe ons verbystap.
Mense groet en gesels makliker as op die vasteland. Dalk is dit vanweë die afgeslotenheid van die eiland dat hier ’n soort samehorigheidsgevoel heers.
Ná die tyd was ek jammer ek het nie ’n foto van sy woonplek geneem nie, want dit sou ’n goeie kiekie gemaak het. Die grysaard het gesit in die skadu van ’n selonsroos agter ’n bedding roosmaryn. Agter hom was ’n opskuifvenster en langs hom ’n tenk wat broodnodige reënwater opvang. My hart het uitgegaan na sy rooivlerkspreeu wat gefrustreerd rondomtalie in ’n kou gevlieg het.
Die oubaas het al ’n skootjie of vier agter die rug gehad en die wyn was aan’t werk. Stadig, maar spraaksamig, het hy vertel van sy wêreld waar perde nie meer runnik nie, want die staat het die eiland bewaringstatus gegee. Lank gelede het hy ’n roomafskeier gehad, maar dié is weggepak omdat ook koeie nie meer hier mag wei nie. Sou hy wou, is die staat bereid om sy blyplek uit te koop.
Benewens ’n handvol vakansiehuisies, soos die oubaas s’n, is die geboue en ruïnes hier óf kloosters óf tronke.
Die bekendste tronkvoël was gewis The Man in the Iron Mask (bekend gemaak deur die roman van Alexandre Dumas). Dis skrikwekkend om die piepkleine selletjie te sien waarin dié ystermaskerman gekluister was vir ’n dekade in die laat 17de eeu.
’n Gids vertel dat die ystermaskerman moontlik die buite-egtelike broer van Lodewyk XIV kon wees.
Die kleiner Île Ste Honorat is vandag nog die tuiste van die Cisterciënsers. Dié monnike verwelkom jou by hul klooster en die vyf kleiner kerkies op die eiland.
Ook te sien is ’n toring uit die 11de eeu. Hierheen het die monnike gevlug tydens strooptogte deur die Sarasene. Só het hulle tydens opstootjies geseëvier en hul eie seggenskap behou.
En danksy die Franse regering se huidige bewaringsprojek sal Îles de Lérins hopelik altyd die idilliese rusoord bly wat jou ruimskoots beloon as jy ’n uitnodiging aanvaar vir ’n Sabbatsvaart daarheen. ) Koop bootkaartjies by die Gare Maritime (skakel 93 39 11 82) in Cannes se Vieux Port (ou hawe). Dis naby die Palais des Festivals waar die Palme d’Or-rolprentprys jaarliks toegeken word.
Daar is somersvaarte elke halfuur van 07:30 tot 19:00, en terugvaarte op die noenuur en dan uurliks van 15:00 tot 18:00.
Winters kos dit mooier beplanning. Vertrektye is slegs om 10:00, 11:00 en 14:00, en die terugkomslae is 12:00, 15:00, 16:00 en 17:00.
Thursday, May 8, 2008
Kry groot vrede op Rhodes
DIS ’n genade Paasnaweek het met volmaan saamgeval, want op Rhodes word dit stiknagdonker. Hier is nie straatligte nie en tot onlangs het die meeste huise ook g’n Eskom-krag gehad nie. ’n Voordeel daarvan is die sterre blink buitengewoon helder bokant dié Oos-Kaapse bergdorpie wat bewaringstatus geniet. JENS FRIIS vertel meer.
RHODES se naam pryk gereeld met rede op lyste soos “The Ten Most Picturesque Villages in South Africa”, maar méér kry jy selde daarvan te lees.
My indruk van dié nedersetting was gevolglik verkeerdelik dié van ’n nedersetting op ’n bergkruin waar tien huisies saamkoek rondom die dorpshotel.
Dié aanname het twee foute. Rhodes word in ’n pragvallei omarm deur die Bellrivier. En dan is daar darem ook minstens 50 huise.
Tog word weinig hiervan permanent bewoon. Die meeste is vakansiehuise waar gloeilampe (of dan kerse) slegs brand met highdays en holidays – soos tydens vakansies en langnaweke.
Dan sien jy voertuie van so ver as ND (sewe uur), GP (agt uur) en CA (tien uur). Skielik groei die blanke bevolking van slegs 17 permanente inwoners tot meer as 150.
Maar selfs dan bars die vreedsame Rhodes nie uit sy nate nie.
Wat wel oor dié langnaweke verskil, is dat die gewilde dorpskroeg drukker besoek word en dat die kasregister by buiteverkope klingel.
Só sien ons hoe ’n vrou herhaaldelik ’n kruiwa verby ons tuisgaanhuisie stoot. Haar kruiwa is boordensvol bottels bier en op haar kop balanseer sy vaardig nóg ’n six pack.
Maar dis nie slegs dié sjebienbaas wat geld maak oor langnaweke nie. Ook die plaaslike NG kerk het Paasnaweek gehoop toeriste sal hul sakke kom skud op hul eg plattelandse basaar met van ’n poeding- tot vleistafel.
’n Rede vir Rhodes se ontstaan was dat ’n kerk hier gebou is, maar vir jare reeds woon hier nie meer ’n NG herder nie. Barkly-Oos se leraar durf een keer per maand die grondpaadjie na Rhodes aan om ’n diens te kom lei. So gebeur dit dat daar byvoorbeeld tydens vanjaar se Paassondag geen kerkdiens was nie, maar wel een op 30 Maart. Op dié rusdag kan daar nie laat geslaap word nie, want die diens begin al 07:45 sodat dominee kan preek en dan koers kan kry na Barkly.
Dié verbindingspad is deur die jare glo al baie verbeter en is heel rybaar met ’n gewone motor. Tog vat die 60 km-grondpad byna 60 minute weens al sy haarnaalddraaie.
Daar is inwoners wat hoop dat dit eendag geteer gaan word, want dit sal Rhodes toegankliker maak en meer toeriste bring.
Maar ander maan daarteen, want Rhodes sal hierdeur ’n groot lokaas verloor, naamlik sy afgesonderdheid. Hulle glo ook dit sal misdadigers na hul tuisdorp trek, want skelms sal op teer makliker kan verkas.
Dít sal ’n jammerte wees, want Rhodes is seersekerlik een van die veiligste plekke in ons bloeddorstige vaderland.
Toe ons Paasvrydag die dorpie inry, staan die deure van ons tuisgaanhuisie wawyd oop. Die eienaar, ’n boervrou, het dit vir ons oopgelaat, want sy was onseker wanneer ons sal aanland.
En so is daar nog menige ander bewys van die rus en vrede wat jy in hierdie vallei vind.
Daar word vertel ’n fiets is eens van die drankwinkelbaas gesteel. Weens dié misdaad het die eienaar sy onderneming gesluit. Dit sou eers heropen as die fiets terug was. Die volgende dag het nie minder nie as drie fietse op sy voorstoep gewag!
Maar op Rhodes word darem nie nét gesuip nie. Weens sy ligging is dit ’n gewilde ekotoerisme-bestemming. Forel-hengelaars, stappers, motorfietsryers en bergklimmers stroom hierheen. En dan is dit ook een van dié plekke om te ski in Suid-Afrika.
Die Tiffendell-ski-oord word nou vergroot en dorpenaars hoop dit sal huispryse ’n ekstra hupstoot gee.
Oop erwe verkoop reeds vir R300 000 en huise oor ’n miljoen. Dis glad nie sleg vir ’n dorpie van Rhodes se grootte nie – des te meer as onthou word dat hier slegs drie gesinne in die begin van die jare tagtig gewoon het.
Huise kon toe letterlik vir ’n appel en ’n ei opgeraap word. Ja, as ’n mens maar in die toekoms kon insien!
Terloops, as jy besluit om oor ’n naweek ’n draai te maak op Rhodes is dit wys om vroegdag die pad te vat na jou tuisdorp. Die pad van Rhodes via Barkly-Oos en Lady Grey na Aliwal-Noord is gewoonlik heerlik stil, maar van Aliwal-Noord na Bloemfontein kan dit besig word weens verkeer uit die ou Transkei.
RHODES se naam pryk gereeld met rede op lyste soos “The Ten Most Picturesque Villages in South Africa”, maar méér kry jy selde daarvan te lees.
My indruk van dié nedersetting was gevolglik verkeerdelik dié van ’n nedersetting op ’n bergkruin waar tien huisies saamkoek rondom die dorpshotel.
Dié aanname het twee foute. Rhodes word in ’n pragvallei omarm deur die Bellrivier. En dan is daar darem ook minstens 50 huise.
Tog word weinig hiervan permanent bewoon. Die meeste is vakansiehuise waar gloeilampe (of dan kerse) slegs brand met highdays en holidays – soos tydens vakansies en langnaweke.
Dan sien jy voertuie van so ver as ND (sewe uur), GP (agt uur) en CA (tien uur). Skielik groei die blanke bevolking van slegs 17 permanente inwoners tot meer as 150.
Maar selfs dan bars die vreedsame Rhodes nie uit sy nate nie.
Wat wel oor dié langnaweke verskil, is dat die gewilde dorpskroeg drukker besoek word en dat die kasregister by buiteverkope klingel.
Só sien ons hoe ’n vrou herhaaldelik ’n kruiwa verby ons tuisgaanhuisie stoot. Haar kruiwa is boordensvol bottels bier en op haar kop balanseer sy vaardig nóg ’n six pack.
Maar dis nie slegs dié sjebienbaas wat geld maak oor langnaweke nie. Ook die plaaslike NG kerk het Paasnaweek gehoop toeriste sal hul sakke kom skud op hul eg plattelandse basaar met van ’n poeding- tot vleistafel.
’n Rede vir Rhodes se ontstaan was dat ’n kerk hier gebou is, maar vir jare reeds woon hier nie meer ’n NG herder nie. Barkly-Oos se leraar durf een keer per maand die grondpaadjie na Rhodes aan om ’n diens te kom lei. So gebeur dit dat daar byvoorbeeld tydens vanjaar se Paassondag geen kerkdiens was nie, maar wel een op 30 Maart. Op dié rusdag kan daar nie laat geslaap word nie, want die diens begin al 07:45 sodat dominee kan preek en dan koers kan kry na Barkly.
Dié verbindingspad is deur die jare glo al baie verbeter en is heel rybaar met ’n gewone motor. Tog vat die 60 km-grondpad byna 60 minute weens al sy haarnaalddraaie.
Daar is inwoners wat hoop dat dit eendag geteer gaan word, want dit sal Rhodes toegankliker maak en meer toeriste bring.
Maar ander maan daarteen, want Rhodes sal hierdeur ’n groot lokaas verloor, naamlik sy afgesonderdheid. Hulle glo ook dit sal misdadigers na hul tuisdorp trek, want skelms sal op teer makliker kan verkas.
Dít sal ’n jammerte wees, want Rhodes is seersekerlik een van die veiligste plekke in ons bloeddorstige vaderland.
Toe ons Paasvrydag die dorpie inry, staan die deure van ons tuisgaanhuisie wawyd oop. Die eienaar, ’n boervrou, het dit vir ons oopgelaat, want sy was onseker wanneer ons sal aanland.
En so is daar nog menige ander bewys van die rus en vrede wat jy in hierdie vallei vind.
Daar word vertel ’n fiets is eens van die drankwinkelbaas gesteel. Weens dié misdaad het die eienaar sy onderneming gesluit. Dit sou eers heropen as die fiets terug was. Die volgende dag het nie minder nie as drie fietse op sy voorstoep gewag!
Maar op Rhodes word darem nie nét gesuip nie. Weens sy ligging is dit ’n gewilde ekotoerisme-bestemming. Forel-hengelaars, stappers, motorfietsryers en bergklimmers stroom hierheen. En dan is dit ook een van dié plekke om te ski in Suid-Afrika.
Die Tiffendell-ski-oord word nou vergroot en dorpenaars hoop dit sal huispryse ’n ekstra hupstoot gee.
Oop erwe verkoop reeds vir R300 000 en huise oor ’n miljoen. Dis glad nie sleg vir ’n dorpie van Rhodes se grootte nie – des te meer as onthou word dat hier slegs drie gesinne in die begin van die jare tagtig gewoon het.
Huise kon toe letterlik vir ’n appel en ’n ei opgeraap word. Ja, as ’n mens maar in die toekoms kon insien!
Terloops, as jy besluit om oor ’n naweek ’n draai te maak op Rhodes is dit wys om vroegdag die pad te vat na jou tuisdorp. Die pad van Rhodes via Barkly-Oos en Lady Grey na Aliwal-Noord is gewoonlik heerlik stil, maar van Aliwal-Noord na Bloemfontein kan dit besig word weens verkeer uit die ou Transkei.
Kleur kom nooit alleen
- Jens Friis
EK is in New York. Dis kort voor Kersfees. Dit sneeu.
Van Brooklyn waar ek by ’n vriend tuisgaan, neem ek die metro tot by Central Sta- tion. Ek stap verby die NYC Public Library, die wolkekrabbers, die keurige winkels van Fifth Avenue – blok vir blok . . .
En só stap ek duskant sewe The Bar in. Dis feitlik nog leeg. Twee mans speel pool. ’n Derde blaai deur ’n scene-tydskrif: Wie weet wat wag dié aand in die Big Apple?
Laasgenoemde het ’n pragtige stel sterk, wit tande en dis met só ’n glimlag wat hy later my lewe binnetree.
Maar dit was veral sy vraag: “Waar is jy vandaan?” (uiteraard in Engels) wat gelei het tot ’n onverwagse blik op ons gedeelde menslikheid.
Toe hy van sý geboortegrond vertel, hang my mond oop, want dié is een van daai gevalle waar die toeval teatrale effekte bereik.
Van Katutura in Namibië is hy weg in die 80’s. ’n Studiebeurs het bevryding beloof.
Hy wou wegkom, want hy had g’n sin in die oorlog nie.
Maar nog belangriker: Engeland en later Amerika se horisonne was wyer as die Namib s’n.
Toe politiek g’n kwessie meer was nie, was sy seksualiteit steeds.
“Namibië het my ’n dubbele streep getrek,” verklaar hy.
“Dis soos Antjie Krog sê: ‘Kleur kom nooit alleen nie.’ ”
Ná ’n kwarteeu is hy steeds vlot in Afrikaans en het ’n verbysterende kennis van Krog en Kie.
Tog voel ek ongemaklik om in Die Taal met hom hiér te gesels. Dis weens mý mense wat hy weg is uit Afrika.
Maar mettertyd troos dit om te hoor dat dit weens sý bloed is dat hy nie terug is na vaderlandsgrond nie.
Twee maal het hy gaan kuier.
Die laaste keer het hy vir sy pa gesê daar sal nie kindskinders wees nie. Maar dié wou niks weet nie.
“Hulle sê: Tyd heel wonde. Maar soms, gaan die lewe nié aan nie.”
Sy pa is intussen dood. Sy ma leef nog – alleen en oud in Katutura.
Hy stuur dollars, maar gaan kuier nie.
Die jare wég het hulle uitmekaar gedwing.
Feitlik korrek haal hy aan uit Breyten Breytenbach:
mammie
ek het gedog
as ek eendag huis toe kom
sal dit onverwags so teen skemerdag wees
met jare se opgegaarde rykdom
op rûe van ysterkoeie ...
“. . . maar ek droom nie meer van teruggaan nie,” sê hy met ’n sug.
“Dit sal nie gebeur nie, want ek sal dáár meer alleen wees as hiér.”
Die Afrikaan (Amerikaan?) gee ’n teug aan sy Budweiser-bier.
Buite verander die rooi na groen.
’n Hele stroom geel taxi’s trek weg.
Weens jare se worsteling vertel hy sy verhaal rasioneel, maar nou dat daar vir die eerste keer stilte is, aarsel die weemoed vlak.
Wat kan ek tog sê om die seer minder te maak?
In die ou Johannesburgse stasie het ’n teël eens gelees: “Wees uzelf” sei ik tot iemand, maar hij kon niet: hij was niemand.
Dié Namibiër het nie iets anders probeer wees nie.
Hy’s net nooit gegun om homself te wees nie.
En dít is sekerlik een van die aller ergste erge.
“Maar wat help dit tog om jou verlede te blameer?” sê hy dan met ’n gelatenheid wat soms volg weens ’n veelbewoë lewe.
“Selde is iets nét swart of wit. En aan baie is min te verander. Dan is dit dalk die beste om bloot godswater oor godsakker te laat loop.
“Nou dat ek my lot aanvaar het, is ek die gelukkigste nog.
“En soms as ek erg verlang, kyk ek óp. Dis darem ’n troos dat dieselfde son skyn oor my ma in Katutura.”
Toe ek ná die vakansie tuis kom, trek ek my Breytenbach-bundel nader en lees die onderstaande strofe raak.
Dankbaar oor ’n nuutgevonde vriend tik ek dit toe óór en laat die woorde per e-pos vlieg van Afrika na Amerika:
Mag die bome groen bly
en die sterre wit,
en mag daar altyd mense wees
wat mekaar sonder skaamte
in die oë kan kyk –
want die lewe is ’n asem lank
en die sterre op die Anderplek donker.
EK is in New York. Dis kort voor Kersfees. Dit sneeu.
Van Brooklyn waar ek by ’n vriend tuisgaan, neem ek die metro tot by Central Sta- tion. Ek stap verby die NYC Public Library, die wolkekrabbers, die keurige winkels van Fifth Avenue – blok vir blok . . .
En só stap ek duskant sewe The Bar in. Dis feitlik nog leeg. Twee mans speel pool. ’n Derde blaai deur ’n scene-tydskrif: Wie weet wat wag dié aand in die Big Apple?
Laasgenoemde het ’n pragtige stel sterk, wit tande en dis met só ’n glimlag wat hy later my lewe binnetree.
Maar dit was veral sy vraag: “Waar is jy vandaan?” (uiteraard in Engels) wat gelei het tot ’n onverwagse blik op ons gedeelde menslikheid.
Toe hy van sý geboortegrond vertel, hang my mond oop, want dié is een van daai gevalle waar die toeval teatrale effekte bereik.
Van Katutura in Namibië is hy weg in die 80’s. ’n Studiebeurs het bevryding beloof.
Hy wou wegkom, want hy had g’n sin in die oorlog nie.
Maar nog belangriker: Engeland en later Amerika se horisonne was wyer as die Namib s’n.
Toe politiek g’n kwessie meer was nie, was sy seksualiteit steeds.
“Namibië het my ’n dubbele streep getrek,” verklaar hy.
“Dis soos Antjie Krog sê: ‘Kleur kom nooit alleen nie.’ ”
Ná ’n kwarteeu is hy steeds vlot in Afrikaans en het ’n verbysterende kennis van Krog en Kie.
Tog voel ek ongemaklik om in Die Taal met hom hiér te gesels. Dis weens mý mense wat hy weg is uit Afrika.
Maar mettertyd troos dit om te hoor dat dit weens sý bloed is dat hy nie terug is na vaderlandsgrond nie.
Twee maal het hy gaan kuier.
Die laaste keer het hy vir sy pa gesê daar sal nie kindskinders wees nie. Maar dié wou niks weet nie.
“Hulle sê: Tyd heel wonde. Maar soms, gaan die lewe nié aan nie.”
Sy pa is intussen dood. Sy ma leef nog – alleen en oud in Katutura.
Hy stuur dollars, maar gaan kuier nie.
Die jare wég het hulle uitmekaar gedwing.
Feitlik korrek haal hy aan uit Breyten Breytenbach:
mammie
ek het gedog
as ek eendag huis toe kom
sal dit onverwags so teen skemerdag wees
met jare se opgegaarde rykdom
op rûe van ysterkoeie ...
“. . . maar ek droom nie meer van teruggaan nie,” sê hy met ’n sug.
“Dit sal nie gebeur nie, want ek sal dáár meer alleen wees as hiér.”
Die Afrikaan (Amerikaan?) gee ’n teug aan sy Budweiser-bier.
Buite verander die rooi na groen.
’n Hele stroom geel taxi’s trek weg.
Weens jare se worsteling vertel hy sy verhaal rasioneel, maar nou dat daar vir die eerste keer stilte is, aarsel die weemoed vlak.
Wat kan ek tog sê om die seer minder te maak?
In die ou Johannesburgse stasie het ’n teël eens gelees: “Wees uzelf” sei ik tot iemand, maar hij kon niet: hij was niemand.
Dié Namibiër het nie iets anders probeer wees nie.
Hy’s net nooit gegun om homself te wees nie.
En dít is sekerlik een van die aller ergste erge.
“Maar wat help dit tog om jou verlede te blameer?” sê hy dan met ’n gelatenheid wat soms volg weens ’n veelbewoë lewe.
“Selde is iets nét swart of wit. En aan baie is min te verander. Dan is dit dalk die beste om bloot godswater oor godsakker te laat loop.
“Nou dat ek my lot aanvaar het, is ek die gelukkigste nog.
“En soms as ek erg verlang, kyk ek óp. Dis darem ’n troos dat dieselfde son skyn oor my ma in Katutura.”
Toe ek ná die vakansie tuis kom, trek ek my Breytenbach-bundel nader en lees die onderstaande strofe raak.
Dankbaar oor ’n nuutgevonde vriend tik ek dit toe óór en laat die woorde per e-pos vlieg van Afrika na Amerika:
Mag die bome groen bly
en die sterre wit,
en mag daar altyd mense wees
wat mekaar sonder skaamte
in die oë kan kyk –
want die lewe is ’n asem lank
en die sterre op die Anderplek donker.
Strydenburg se talle stryde
IS dit nie ironies nie dat algar vrede begeer, maar min mense juis dít nastreef wat vrede bring?
En só was dit ook toe die Noord-Kaapse dorp Strydenburg eens naam moes kry.
In 1892 het ’n NG gemeente tot stand gekom op die plaas Roodepan. Maar die toentertydse lidmate het skynbaar skoon vergeet van Job 22:21 wat leer: “Onderwerp jou aan God, dan sal jy in vrede leef, en so sal jy voorspoed hê”. Tot só ’n mate was daar ’n bakleiery dat die dorp “Strydenburg” (die plek van stryd) gedoop is. En soos dit nou maar met ’n bakleiery gaan, vergeet die partye mettertyd waaroor die “fight” rerig was.
Vra jy deesdae rond, kan die vriendelike Strydenburgers jou nie met sekerheid sê wáárom hul dorp só ’n onaangename naam gekry het nie.
’n Moontlikheid is dat daar tweespalt was oor die presiese plek waar die dorp tot stand moes kom. Dit word as rede aangevoer deur Richardson se Historic Sites of South Africa, asook deur Raper se gesaghebbende Dictionary of Southern African Place Names.
Maar Jonathan Deal se Timeless Karoo asook Xplore, die amptelike Satoer-reisgids, meen dit was weens onenigheid oor ’n naam vir die dorp. Die dorpsvaders het blykbaar talle name oorweeg, maar kon nie eensgesindheid daaroor bereik nie. Tydens die tertafellegging van name het iemand toe glo “Strydenburg” (spottenderwys?) voorgestel en dié naam is as laaste uitweg (en as versoenende gebaar?) aanvaar.
Wat ’n mens laat dink aan John F. Kennedy wat eens opgemerk het: “Twee partye se konsensus is nodig om vrede te bereik, maar net een hoef die eerste tree te gee.”
Maar helaas werk dit nie altyd so dat iemand die mindere wil wees nie, want die dorpsnaamvete was nog vars in die geheue toe van Strydenburg se hardekoejawels wéér koppe gestamp het.
Op 26 April 1897 het lidmate van die plaaslike NG gemeente besluit om weens dogma-redes weg te breek en die eerste Gereformeerde Kerk onder die Kruis in Suid-Afrika te vorm.
En binne 18 maande is die Gereformeerde Kruiskerk op 10 September 1898 in gebruik geneem.
Elke familie het sy eie bank kerk toe gebring en só het ’n tradisie ontstaan wat jare gehandhaaf is dat elke gesin sy eie sitplek had.
Dié kerk langs Liebenbergstraat is ’n nasionale gedenkwaardigheid, nes die Karoostyl-huisie langs Van Wykstraat 67, skryf Richardson.
Meerdere soortgelyke huisies het gelukkig deur die jare behoue gebly op hierdie dorp. ’n Grootse jammerte is egter dat ’n moderne NG kerk deesdae diens doen langs die hoofstraat.
Maar in teenstelling met Strydenburg se ryk, gevarieerde argitektuur is die landskap plat en monotoon.
In ’n onlangse onderhoud met Danila Liebenberg van Volksblad sê Etienne van Heerden dat die Karoo hom laat dink aan “weemoed, kaalte, toeverlaat en nederigheid”.
En dit sou ’n raak beskrywing vir Strydenburg kon wees.
“Weemoed” oor nóg ’n Karoo-dorpie wat nooit volle wasdom bereik het nie. “Kaalte” vra geen verdere omskrywing in die Karoo nie. Van “toeverlaat” het ek nog nooit gehoor nie, maar dat verlatenheid jou hier kan oorval, kan ek glo. (Terloops, “toeverlaat” beteken “wykplek” en “beskerming”, leer die Verklarende Afrikaanse Woordeboek.) En die natuur sorg dat jy “nederig” bly – die groot pan langs die dorp is meestal droog en kry net vlak souterige watertjies in reënjare.
Water is dus skaars. Dink net hoeveel rugbyspelers hulle al te pletter geval het op ’n klipperige veld met stryde teen ander dorpe.
Strydenburg is 55 km suidwes van Hopetown en 75 km noord-noordwes van Britstown. As jy die volgende keer die R12 vat van Kaapstad na Johannesburg via Kimberley, sal dit loon om ’n bietjie stadiger te ry deur die skrywer F.A. Venter se geboortedorp. Venter het ook ’n groot deel van sy lewe in die distrik gewoon.
Koop tydens ’n besoek ’n roomys by die kafee langs die grootpad aan die suidekant van die dorp. Hier is nie minder nie as drie vrieskaste propvol roomys – ’n aardigheid in die Karoo! Ja, dit kan inderaad hel warm word in Strydenburg – selfs al het die inwoners lank reeds die strydbyle begrawe oor hul dorp se omstrede naam.
En só was dit ook toe die Noord-Kaapse dorp Strydenburg eens naam moes kry.
In 1892 het ’n NG gemeente tot stand gekom op die plaas Roodepan. Maar die toentertydse lidmate het skynbaar skoon vergeet van Job 22:21 wat leer: “Onderwerp jou aan God, dan sal jy in vrede leef, en so sal jy voorspoed hê”. Tot só ’n mate was daar ’n bakleiery dat die dorp “Strydenburg” (die plek van stryd) gedoop is. En soos dit nou maar met ’n bakleiery gaan, vergeet die partye mettertyd waaroor die “fight” rerig was.
Vra jy deesdae rond, kan die vriendelike Strydenburgers jou nie met sekerheid sê wáárom hul dorp só ’n onaangename naam gekry het nie.
’n Moontlikheid is dat daar tweespalt was oor die presiese plek waar die dorp tot stand moes kom. Dit word as rede aangevoer deur Richardson se Historic Sites of South Africa, asook deur Raper se gesaghebbende Dictionary of Southern African Place Names.
Maar Jonathan Deal se Timeless Karoo asook Xplore, die amptelike Satoer-reisgids, meen dit was weens onenigheid oor ’n naam vir die dorp. Die dorpsvaders het blykbaar talle name oorweeg, maar kon nie eensgesindheid daaroor bereik nie. Tydens die tertafellegging van name het iemand toe glo “Strydenburg” (spottenderwys?) voorgestel en dié naam is as laaste uitweg (en as versoenende gebaar?) aanvaar.
Wat ’n mens laat dink aan John F. Kennedy wat eens opgemerk het: “Twee partye se konsensus is nodig om vrede te bereik, maar net een hoef die eerste tree te gee.”
Maar helaas werk dit nie altyd so dat iemand die mindere wil wees nie, want die dorpsnaamvete was nog vars in die geheue toe van Strydenburg se hardekoejawels wéér koppe gestamp het.
Op 26 April 1897 het lidmate van die plaaslike NG gemeente besluit om weens dogma-redes weg te breek en die eerste Gereformeerde Kerk onder die Kruis in Suid-Afrika te vorm.
En binne 18 maande is die Gereformeerde Kruiskerk op 10 September 1898 in gebruik geneem.
Elke familie het sy eie bank kerk toe gebring en só het ’n tradisie ontstaan wat jare gehandhaaf is dat elke gesin sy eie sitplek had.
Dié kerk langs Liebenbergstraat is ’n nasionale gedenkwaardigheid, nes die Karoostyl-huisie langs Van Wykstraat 67, skryf Richardson.
Meerdere soortgelyke huisies het gelukkig deur die jare behoue gebly op hierdie dorp. ’n Grootse jammerte is egter dat ’n moderne NG kerk deesdae diens doen langs die hoofstraat.
Maar in teenstelling met Strydenburg se ryk, gevarieerde argitektuur is die landskap plat en monotoon.
In ’n onlangse onderhoud met Danila Liebenberg van Volksblad sê Etienne van Heerden dat die Karoo hom laat dink aan “weemoed, kaalte, toeverlaat en nederigheid”.
En dit sou ’n raak beskrywing vir Strydenburg kon wees.
“Weemoed” oor nóg ’n Karoo-dorpie wat nooit volle wasdom bereik het nie. “Kaalte” vra geen verdere omskrywing in die Karoo nie. Van “toeverlaat” het ek nog nooit gehoor nie, maar dat verlatenheid jou hier kan oorval, kan ek glo. (Terloops, “toeverlaat” beteken “wykplek” en “beskerming”, leer die Verklarende Afrikaanse Woordeboek.) En die natuur sorg dat jy “nederig” bly – die groot pan langs die dorp is meestal droog en kry net vlak souterige watertjies in reënjare.
Water is dus skaars. Dink net hoeveel rugbyspelers hulle al te pletter geval het op ’n klipperige veld met stryde teen ander dorpe.
Strydenburg is 55 km suidwes van Hopetown en 75 km noord-noordwes van Britstown. As jy die volgende keer die R12 vat van Kaapstad na Johannesburg via Kimberley, sal dit loon om ’n bietjie stadiger te ry deur die skrywer F.A. Venter se geboortedorp. Venter het ook ’n groot deel van sy lewe in die distrik gewoon.
Koop tydens ’n besoek ’n roomys by die kafee langs die grootpad aan die suidekant van die dorp. Hier is nie minder nie as drie vrieskaste propvol roomys – ’n aardigheid in die Karoo! Ja, dit kan inderaad hel warm word in Strydenburg – selfs al het die inwoners lank reeds die strydbyle begrawe oor hul dorp se omstrede naam.
Subscribe to:
Posts (Atom)
