Monday, August 11, 2008

Luckhoff: Destyds en nou




AS jy nie spesiaal na Luckhoff koers kies nie, is die kans skraal dat jy ooit hier ’n draai gaan maak.
Dié Suidwes-Vrystaatse dorp lê lángs die R48 wat hoofsaaklik gebruik word deur die Vanderklowers, Petrusvillers en Philipstowners wat inkopies in Bloemfontein kom doen.
Meerderemaal sou ons kleintyd die pad daarheen aanpak vir sportbyeenkomste, want Luckhoff lê 82 km noordwes van Philippolis, my grootworddorp.
Luckhoff had slegs ’n laerskool en kleintyd sou ons ons knieë nerf-af val op hul skougrond se rugbyvel wat nou nie juis oortrek was met welige kikoejoe nie. Die Vanderkloofdam, Suid-Afrika se tweede grootste, is wel net 35 km ver, maar om dié water in Luckhoff te kry kos geld en dié dorp was nog nooit ’n oase nie.
Buiten rugby het my ouers, twee kranige tennisspelers, minstens twee maal per jaar wedstryde hier kom speel. Ek en my broer, Nico, het dan saamgery.
Luckhoff se tennisbane is later verskuif, maar die oorspronklike bane het in ‘n trek gelê en dié geweste se woeste westewinde kon die balle hoog die lug inwaai.
Dít wis die uitgeslape Luckhoffers al te goed. Só sou hulle die bal hóóg oor die netspeler se kop lop en as die bal grond vat, moes jy vinnig keer, want anders het die wind dit gegryp en was dit wegwêreld met daai bal.
Selfs vandag nog het Luckhoff ‘n sterk tennisklub. Dit wil gedoen wees, want baie omringende tennisklubs voer ‘n sukkelbestaan. Só staan die kakiebosse elke dan en wan kniehoog op die bane van Jagersfontein, Edenburg en Koffiefontein.
Nietemin, op sulke tennismiddae sou ek en Nico uit verveling Luckhoff invaar.
Daar was (wat ek vandag dink heerlike) piekniekkos soos hoenderboudjies, jaffels en geskilde turksvye in ons groen Chev, maar langs ’n stofstraat sou ons eerder koers kies na ’n skemer-donker kafeetjie.
Ek was nooit op my gemak in dié “grot” nie, maar dit was ál wat oop was op ’n Saterdagmiddag.
Daar sou ons marshmallow-rotte en sjokoladeroomys in bakkies met ’n houtlepeltjie koop. Soms het ons sakgeld ook ‘n lucky packet met pienk pilletjies toegelaat.
Eet-eet sou ons dan terugdrentel verby die pragtige NG-ysterklip-kerk, ’n huis waaruit Min Shaw opklink, tjokkertjies wat dink hulle is Jasper en kie, en die stadsaal waar ’n gaslamp gehang het wat eens ’n straatlig was.
Luckhoff se naam was altyd vir my moeilik om te spel. Later sou ek leer die dorp het op die plaas Koffiekuil tot stand gekom in 1892. Dis vernoem na ds. HJ Luckhoff (1842-1923), die herder van die NG-gemeente in Fauresmith.
Nie te lank gelede het ons spesiaal deur Luckhoff gery op pad na die Karoo. Ek het vooraf deur ’n paar reisgidse geblaai, maar dié inligting was skraps, verouderd en in ’n paar was daar blatante blapse. Só staan daar in Xplore, Satoer se amptelike reisgids, dat Luckhoff se reënval slegs 50 mm per jaar is. Dit moet waarskynlik eerder 350 mm wees
Ons het verslaap en is die oggend later as beplan uit Bloemfontein. Só was daar toe nie tyd nie om ’n draai te maak by Luckhoff se historiese kruithuisie wat ek al lank wil sien.
Volgens Deirdré Richardson se Historic Sites of South Africa is dié reghoekige geboutjie, ’n nasionale gedenkwaardigheid, uit blouysterklip gebou in 1899. Dit was moontlik in afwagting van die Anglo-Boereoorlog.
Ek wou ook sien hoe lyk die Karoo-huisies wat die bekroonde dramaturg, Pieter Fourie, eens sorgsaam gerestoureer het.
Fourie wat in Philippolis gematrikuleer het, het op ’n plaas buite Luckhoff grootgeword.
Hier naby het ’n boer eens op ’n donker nag in ’n pikswart bees vasgery. Hy het weinig oorgekom, maar sy kar was minder gelukkig.
Baie van Luckhoff se boere boer langs die Oranjerivier en tydens my onlangse besoek het dit gelyk of die plaaslike koöperasie steeds floreer danksy dié besproeiingsplase.
Soos feitlik alle Suid-Afrikaanse dorpies het ook Luckhoff ’n paar plooie bygekry.
Maar oor die algemeen het die dorp nie vir my veel anders gelyk as ’n kwarteeu gelede nie.
Die tennisbane is steeds daar en ook die mooie klipkerk.
Maar helaas is die kafee waar ons altyd marshmallow-rotte gekoop het se deure lank reeds toe!